Xuất khẩu cá rô phi Việt Nam: Bài toán đầu tư để đa dạng hóa sản phẩm cá thịt trắng

Cá rô phi là một trong những loài cá thịt trắng được ưa chuộng trên thế giới. Theo số liệu Hải quan Việt Nam, xuất khẩu (XK) cá rô phi Việt Nam, bao gồm cả cá rô phi (tilapia) và cá điêu hồng (red tilapia) trong 2 tháng đầu năm 2025 đạt 7 triệu USD, giảm 9% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, XK cá rô phi tăng 93%, đạt hơn 5 triệu USD, trong khi XK cá điêu hồng giảm 70%, chỉ đạt 1,4 triệu USD.(vasep.com.vn)

1.Thị trường tiêu thụ chính

Mỹ: Là thị trường lớn nhất, chiếm 47% XK cá rô phi Việt Nam trong 2 tháng đầu năm, đạt gần 3 triệu USD, tăng 105% so với cùng kỳ. Ngược lại, XK cá điêu hồng sang Mỹ giảm 78%.

Nga: Đứng thứ 2, đạt hơn 1 triệu USD (21% tỷ trọng), ghi nhận sự tăng trưởng mạnh so với giai đoạn trước.

Ngoài ra, các thị trường châu Âu, Trung Đông, và ASEAN cũng đang có xu hướng tăng nhập khẩu.

2.Xu hướng và sản lượng

Năm 2024 được ghi nhận là năm tăng trưởng mạnh mẽ nhất của XK cá rô phi Việt Nam trong 5 năm trở lại đây:

XK cá rô phi tươi/đông lạnh (mã HS 0302, 0303): 16 triệu USD (+222%).

XK phi lê và thịt cá rô phi (mã HS 0304): 14 triệu USD (+876%).

Sản lượng nuôi cá rô phi cả nước năm 2024 đạt 300 nghìn tấn, diện tích 30 nghìn ha, tương đương năm 2023. Tuy nhiên, sản xuất giống giảm 17%, cho thấy cần có chiến lược phát triển bền vững hơn.

3.Cơ hội cho Việt Nam

Đa dạng hóa sản phẩm cá thịt trắng, bên cạnh cá tra.

Khai thác thị trường nội địa, giảm nhập khẩu cá rô phi giá rẻ từ Trung Quốc.

Tận dụng cơ hội tại Mỹ và châu Âu, khi các thị trường này giảm nhập từ Trung Quốc.

4.Thách thức đặt ra

Cạnh tranh trực tiếp với Trung Quốc về quy mô và chi phí.

Đòi hỏi công nghệ nuôi tiên tiến: Quản lý môi trường nước, an toàn dịch bệnh, truy xuất nguồn gốc.

Yêu cầu khắt khe từ các thị trường nhập khẩu, đặc biệt là Mỹ và EU.

5.Các chỉ tiêu để cá rô phi đạt chuẩn xuất khẩu

Để được chấp nhận tại các thị trường lớn như Mỹ, EU, Nhật Bản…, cá rô phi Việt Nam cần đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật và chất lượng sau:

• Chất lượng sản phẩm

Hàm lượng đạm ≥ 18%.

Thịt trắng, săn chắc, không bị vàng, nhão hoặc có mùi bùn.

Không tồn dư kháng sinh, hóa chất cấm (Malachite Green, Chloramphenicol, Nitrofurans…).

• An toàn thực phẩm & chứng nhận quốc tế

HACCP, BAP (Best Aquaculture Practices) hoặc ASC (Aquaculture Stewardship Council).

Đạt tiêu chuẩn GlobalG.A.P. nếu xuất sang châu Âu.

Truy xuất nguồn gốc rõ ràng từ ao nuôi đến bàn ăn.

• Chỉ tiêu cảm quan

Cá nguyên con: Vảy bóng, mắt trong, mang đỏ tươi.

Phi lê: Bề mặt nhẵn, màu trắng hồng tự nhiên, không dập nát, không thâm đen.