Kích Thích Lột Xác Không Đúng Chu Kỳ Ở Tôm – Quá trình sống còn của tôm

Lột xác – quá trình sống còn của tôm

Lột xác là giai đoạn đặc biệt quan trọng trong quá trình sinh trưởng của tôm. Đây cũng là lúc cơ thể tôm trở nên nhạy cảm nhất, dễ chịu tác động từ môi trường. Vì vậy, việc duy trì ao nuôi ổn định và áp dụng biện pháp chăm sóc hợp lý là mục tiêu hàng đầu của bà con nuôi tôm.

Tôm thuộc nhóm giáp xác, được bao bọc bởi lớp vỏ kitin cứng. Khi phát triển, tôm phải loại bỏ lớp vỏ cũ để tăng kích thước và trọng lượng. Trong thời gian lột, tôm hấp thu nhiều nước, khiến trọng lượng cơ thể tăng nhanh. Ở giai đoạn nhỏ, tôm lột xác nhiều lần với chu kỳ ngắn; khi lớn dần, khoảng cách giữa các lần lột sẽ kéo dài hơn.

Trong quá trình này, tôm tích lũy dinh dưỡng như đạm, vitamin, khoáng chất. Một phần khoáng từ vỏ cũ được tái sử dụng để hình thành lớp vỏ sơ cấp mới dưới biểu bì, sau đó tiếp tục hấp thu khoáng từ môi trường để cứng lại. Nhờ đó, tôm tăng trưởng vượt bậc về kích thước.

Chu kỳ lột xác diễn ra lặp đi lặp lại suốt vòng đời, đồng thời là quá trình “chọn lọc tự nhiên”: những cá thể không vượt qua được sẽ bị loại bỏ. Thông thường, tôm lột vào ban đêm (22 giờ – 2 giờ sáng).

1.Lột xác không đúng chu kỳ là gì ?

Trong điều kiện bình thường, tôm lột xác theo đúng chu kỳ sinh học. Tuy nhiên, khi chịu tác động từ môi trường hoặc hóa chất, tôm có thể bị kích thích lột sớm hoặc lệch khỏi nhịp sinh học tự nhiên. Hiện tượng này được gọi là lột xác không đúng chu kỳ.

2.Thời gian lột xác của tôm thẻ chân trắng

Trước khi lột (2–3 ngày): Cần bổ sung khoáng qua thức ăn (Ca, Mg, P, vitamin D, vitamin C…) để tôm dự trữ, chuẩn bị nguyên liệu hình thành lớp vỏ sơ cấp.

Ngay sau khi lột (0–24 giờ): Bổ sung khoáng trực tiếp xuống ao (CaCl₂, MgSO₄, KCl, khoáng tổng hợp) giúp tôm hấp thu nhanh qua mang và vỏ, rút ngắn thời gian mềm vỏ, hạn chế hao hụt.

Nếu giai đoạn này gặp tác động bất lợi, tôm dễ rơi vào tình trạng lột xác cưỡng bức.

3.Các yếu tố môi trường gây lột xác không đúng chu kỳ

- pH: Mức lý tưởng là 7.5 – 8.3. Mưa lớn làm pH giảm, oxy thiếu, khí độc tăng, dễ khiến tôm lột trong điều kiện bất lợi. Cần tạt vôi kịp thời để ổn định pH.

- Độ kiềm: Nên duy trì ≥120 mg CaCO₃/l. Trong giai đoạn lột, tôm cần nhiều khoáng nên phải bổ sung vôi (CaCO₃, Dolomite) và khoáng tổng hợp định kỳ ban đêm.

- Độ mặn: Nước mặn cao chứa nhiều khoáng, nước ngọt ít khoáng. Bà con cần điều chỉnh lượng khoáng phù hợp với độ mặn để tránh thiếu hụt hoặc lãng phí.

- Oxy hòa tan: Tối thiểu cần đạt 4 mg/l; khi tôm lột phải duy trì 5 – 6 mg/l. Do đó, cần vận hành quạt nước tối đa và bổ sung oxy nếu cần.

- Tảo: Hiện tượng tảo tàn thường xảy ra sau khi tôm lột do mất cân bằng khoáng. Biểu hiện gồm pH biến động, màu nước nhạt hoặc đậm bất thường, bong bóng nhiều. Cần theo dõi pH, kiềm, khoáng để xử lý kịp thời.

4.Hệ lụy kinh tế từ lột xác không đúng chu kỳ

Hiện tượng này gây ra nhiều rủi ro:

- Tỷ lệ chết cao.

- Tôm sống sót thường chậm lớn, còi cọc, dễ phân đàn.

- Vỏ mềm kéo dài, tăng nguy cơ nhiễm bệnh và bùng phát dịch.

Kết quả là bà con phải đối mặt với chi phí tăng cao, năng suất giảm mạnh, ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận vụ nuôi.

5.Giải pháp phòng ngừa lột xác không đúng chu kỳ

Lột xác bất thường không thể chữa trị bằng thuốc, chỉ có thể phòng ngừa bằng cách quản lý tổng hợp:

- Duy trì ổn định pH, độ mặn, nhiệt độ và oxy hòa tan.

- Bổ sung khoáng chất (Ca, Mg, K, P) cân đối và đầy đủ.

- Kiểm soát mật độ nuôi hợp lý, giảm stress cho tôm.

- Ứng dụng chế phẩm vi sinh, biện pháp sinh học để hạn chế mầm bệnh.

- Sử dụng công nghệ quan trắc nhằm phát hiện sớm biến động môi trường.

Một môi trường ao nuôi ổn định, ít biến động chính là chìa khóa giúp tôm lột xác đúng chu kỳ, phát triển khỏe mạnh và mang lại vụ mùa bền vững cho bà con.