Vai trò và cách sử dụng vôi trong nuôi trồng thủy sản – Giải pháp cải thiện ao đất phèn và ao nuôi khi mưa kéo dài

Trong nuôi trồng thủy sản, đặc biệt tại những vùng đất phèn hoặc trong giai đoạn thời tiết mưa dầm kéo dài, việc bón vôi cho ao là một biện pháp kỹ thuật quan trọng và mang lại nhiều lợi ích. Vôi không chỉ giúp cải thiện chất lượng nước mà còn góp phần tạo môi trường sống ổn định, an toàn cho vật nuôi phát triển.

1. Tác dụng của việc bón vôi cho ao

• Điều chỉnh pH nước và đáy ao:
  Đất phèn thường có pH thấp, gây bất lợi cho sự phát triển của thủy sản. Vôi khi bón xuống ao sẽ trung hòa axit, giúp tăng pH nước và pH nền đáy ao, tạo môi trường thuận lợi hơn cho tôm, cá sinh trưởng.
• Diệt khuẩn và diệt tạp:
  Vôi có khả năng tiêu diệt nhiều mầm bệnh, vi khuẩn, nấm và sinh vật tạp hại tồn tại trong lớp bùn đáy, giúp hạn chế nguy cơ bùng phát dịch bệnh.
• Tăng độ kiềm và độ cứng của nước:
  Độ kiềm và độ cứng là yếu tố quan trọng để ổn định môi trường nước. Khi bón vôi, đặc biệt là các loại chứa Ca và Mg, độ kiềm của nước được cải thiện, đồng thời cung cấp canxi – khoáng chất cần thiết cho quá trình hình thành vỏ, lột xác và tăng trưởng của các loài giáp xác.
• Ổn định môi trường trong mùa mưa:
  Vào những đợt mưa kéo dài, pH nước ao thường giảm nhanh, gây sốc cho thủy sản. Bón vôi định kỳ giúp giảm tác động tiêu cực, giữ cân bằng môi trường và hạn chế stress cho vật nuôi.

👉 Lưu ý: Bón vôi quá nhiều có thể khiến pH tăng cao đột ngột, gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe thủy sản. Vì vậy cần cân nhắc liều lượng và loại vôi phù hợp.

2. Các loại vôi thường dùng trong nuôi trồng thủy sản

• Vôi bột (CaO): Hoạt tính rất cao (pH 10 – 12), có khả năng khử trùng mạnh nhưng dễ gây nguy hiểm cho vật nuôi. Ít được sử dụng trực tiếp cho ao đang nuôi.
• Vôi tôi (Ca(OH)₂): Hoạt tính tương đối mạnh (pH 10 – 11), có thể sử dụng để cải tạo ao, diệt tạp trước khi thả giống hoặc xử lý khi ao có dấu hiệu nhiễm khuẩn.
• Đá vôi nghiền (CaCO₃): Loại phổ biến nhất, dễ tìm, có tác dụng tăng pH từ từ (pH 8 – 9), an toàn cho thủy sản, thích hợp dùng định kỳ để ổn định môi trường ao nuôi.
• Dolomite (CaMg(CO₃)₂): Bổ sung thêm Magie, rất tốt cho sự phát triển của tảo và thủy sinh, hiệu quả hơn trong môi trường nước lợ. Ở nước ngọt, tác dụng hạn chế hơn nhưng vẫn có lợi trong việc duy trì độ kiềm.

3. Liều lượng và phương pháp bón vôi

• Cải tạo ao trước vụ nuôi:
  • Ao đất phèn: Bón từ 15– 25 kg vôi CaCO₃/100 m² đáy ao, kết hợp phơi khô đáy trước khi lấy nước.
  • Với vôi CaO hoặc Ca(OH)₂: Chỉ sử dụng trong khâu xử lý ao, liều khoảng 5 – 10 kg/100 m², tuyệt đối không thả giống ngay sau khi bón.
• Trong quá trình nuôi:
  • Ao đất phèn hoặc ao nuôi trong mùa mưa: Dùng 5 – 10 kg CaCO₃/100 m² định kỳ 2 – 4 tuần/lần, rải đều quanh bờ ao hoặc hòa tan trước khi té đều xuống mặt ao.
  • Khi pH nước thấp (<6,5), tăng liều lượng nhưng cần chia nhỏ nhiều lần để tránh sốc pH.
  • Với ao nuôi tôm, có thể dùng dolomite định kỳ để duy trì độ kiềm từ 80 – 120 mg/lít.
• Nguyên tắc khi bón vôi:
  • Bón vào buổi chiều tối hoặc sau cơn mưa để ổn định pH.
  • Tránh bón trực tiếp vôi sống (CaO) hoặc vôi tôi (Ca(OH)₂) xuống ao đang nuôi với liều cao.
  • Nên hòa tan vôi trước khi rải để tăng hiệu quả phân tán.

4. Kết luận

Vôi là “trợ thủ” đắc lực trong nuôi trồng thủy sản, đặc biệt đối với ao nuôi trên đất phèn và trong mùa mưa kéo dài. Việc sử dụng vôi hợp lý giúp ổn định pH, cải thiện chất lượng nước, diệt khuẩn, bổ sung khoáng chất và giảm rủi ro dịch bệnh. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả tối ưu, người nuôi cần chọn đúng loại vôi, liều lượng thích hợp và tuân thủ nguyên tắc bón an toàn.