Tỷ lệ C/N là gì ? Công thức tính và cách lựa chọn phân bón phù hợp từ tỷ lệ C/N

Tỷ lệ C/N (carbon/nitơ) là một chỉ số cho biết tỷ lệ giữa lượng carbon và lượng nitơ trong một chất hoặc hỗn hợp.

Tỷ lệ C/N lý tưởng phụ thuộc vào mục đích sử dụng và loại vật liệu:

1. Trong sản xuất phân hữu cơ (compost):

- Tỷ lệ C/N khoảng 25:1 đến 30:1 được coi là lý tưởng. Ở tỷ lệ này, vi sinh vật có thể phân hủy chất hữu cơ một cách hiệu quả mà không gây ra sự thiếu hụt hoặc dư thừa nitơ.

- Nếu tỷ lệ C/N quá cao (nhiều carbon), quá trình phân hủy sẽ chậm lại vì vi sinh vật không đủ nitơ để hoạt động.

- Nếu tỷ lệ C/N quá thấp (nhiều nitơ), có thể xảy ra sự hình thành khí amoniac và mùi hôi.

2. Trong nông nghiệp và đất trồng trọt:

- Tỷ lệ C/N từ 10:1 đến 20:1 được xem là tốt cho đất canh tác, vì nó cân bằng nhu cầu dinh dưỡng của cây trồng và hoạt động của vi sinh vật trong đất.

3. Trong thủy sản (ao nuôi tôm, cá):

- Tỷ lệ C/N thường được điều chỉnh để kiểm soát chất lượng nước và quản lý vi sinh vật trong hệ sinh thái ao. Tỷ lệ 15:1 đến 20:1 có thể giúp thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn có lợi, hấp thụ nitơ và duy trì chất lượng nước.

Công thức tính C và N từ tỷ lệ C/N trên nhãn sản phẩm

- Giả sử bạn có tổng khối lượng (hoặc lượng) hỗn hợp là M, và tỷ lệ C/N là R:

- Số lượng Carbon (C): C =R/ (R+1)×M 

- Số lượng Nitơ (N): N=1/ (R+1)×M 

Ví dụ: Nếu tổng khối lượng hỗn hợp là 100g và tỷ lệ C/N là 12:

• Carbon (C) = 12/(12+1)×100=92.31g
• Nitơ (N) = 1/(12+1)×100≈7.69g

Cách điều chỉnh tỷ lệ C/N phù hợp với mục đích sử dụng

1. Trong sản xuất phân hữu cơ (compost):

- Nếu tỷ lệ C/N quá cao (quá nhiều carbon): Bạn có thể thêm các nguyên liệu giàu nitơ, chẳng hạn như phân động vật, phế thải thực phẩm tươi, hoặc lá cây xanh.

- Nếu tỷ lệ C/N quá thấp (quá nhiều nitơ): Bạn có thể thêm nguyên liệu giàu carbon, như rơm rạ, lá khô, hoặc mùn cưa.

2. Trong đất nông nghiệp:

- Bạn có thể điều chỉnh tỷ lệ C/N của đất bằng cách bón phân hữu cơ, phân xanh, hoặc các chất cải tạo đất có chứa hàm lượng carbon hoặc nitơ phù hợp.

- Ví dụ: Thêm phân chuồng (giàu nitơ) hoặc phế thải thực vật (giàu carbon) để điều chỉnh theo nhu cầu cây trồng.

3. Trong hệ thống nuôi trồng thủy sản:

- Tỷ lệ C/N trong ao nuôi có thể được điều chỉnh bằng cách kiểm soát lượng thức ăn cung cấp (giàu nitơ) và bổ sung các chất giàu carbon như mật rỉ đường hoặc nguồn carbon hữu cơ khác để kiểm soát sự phát triển của vi sinh vật.

- Việc điều chỉnh này giúp cân bằng hệ sinh thái ao, tránh ô nhiễm và tăng cường sự phát triển của vi khuẩn có lợi.